familie Taal - van den Hoek

Amsterdam

In de gouden eeuw woonden in Amsterdam Elijas Tael en zijn gelijknamige zoon in de Warmoesstraat. Beiden zijn in de Oude Kerk begraven (grafnummer 159, in het middenschip). Elijas de oude was in 1596/1597 geboren, en overleed in 1673. Hij overleefde zijn zoon Elijas de jonge, welke in 1663 overleed. Deze familie Tael was afkomstig uit Delft (bron: De vroedschap van Amsterdam). Zijn vader Claes Danielsz Tael is geboren in Den Briel. Elijas de oude was papierkoopman en 'Neurenberger winkelier' in de Warmoesstraat, in het pand 'In de vergulde bril' . In de 16e eeuw was deze straat de plek waar de rijke kooplieden woonden. Gedurende de daarop volgende eeuw gingen de rijken aan de nieuw aangelegde grachten wonen. Elijas behoorde dus tot de 'economische sub-top'. In de manlijke lijn stierf deze tak van de familie uit. Maar via de huwelijken van twee dochters was Elijas geparenteerd aan voorname Amsterdamse regentenfamilies: Schellekens en van Hoven. Leden van deze families waren raden in de vroedschap. De contacten met de stad van herkomst Den Briel bleven. Antonie de jonge - later burgemeester van Brielle - was bij Elijas in Amsterdam in de leer. Ook voerde Elijas een rechtzaak over een stuk onroerend goed bij Brielle.

Leyden

De oude Hollandse stad Leiden kent een familie (van der) Tael | Taal in haar historie. Teruggaand in de tijd komt men uit bij twee broers, afkomstig uit Brielle. Aldaar eindigt het spoor bij Simon Evertsze Tael.
Voor april 1644 is er geen vermelding rond zijn bestaan meer te vinden. Of deze tak verwant is aan de burgermeesters-familie is dus niet met stelligheid vast te stellen. Wel ligt hier weer een aanwijzing dat de familie Tael | Taal uit den Briel afkomstig is.

Brielle : de oorsprong ?

In Brielle woonde een familie Tael met een over drie eeuwen duurzame bestuurlijke maatschappelijke positie. Het streekarchief Voorne-Putten-Rozenburg omvat over hun handel de nodige documentatie.
De oudste bekende Tael is Pier Tael in Brielle. Hij was "graftmaker" in de St. Catharinakerk aldaar. H. de Jager maakt in zijn boek over de Brielse Vroedschap melding van hem. In de rekening van de kerkmeesters der St Catharinakerk, loopende van derthiendach 1502 tot derthienavond 1503: "Betaelt Pier Tael als graftmaker van dat hij in der kercken arbeit geweest heeft...." (H. de Jager: De Brielsche Vroedschap (Rijswijk, 1904), p. 20-21.)

Blijkbaar had Pier een zodanige leeftijd dat hij betaalde arbeid kon leveren. Het is geen wilde veronderstelling dat Pier Tael voor 1490 is geboren. Hij is dus ouder dan de oudst bekende Tael in Scheveningen: Heyndrick Tael, barbier en chirurgijn, waarvan het geboortejaar op ca. 1510 wordt gesteld.

Deze familie Tael (later in de 17e eeuw ook geschreven als "Taal") loopt door tot midden 18e eeuw, tenminste in de lijn van familieleden die van generatie op generatie deel uitmaakten van het Brielsche stadsbestuur (Brielsche Regeering). Op 17 october 1743 werd Cornelis Tael te Brielle begraven. Hij liet geen kinderen na.

Leden van de familie worden vaak betiteld als 'coopman', met name in de 16e/17e eeuw. Cornelis en zijn kleinzoon Anthony zijn blijkens de akten met name bezig met onroerend goed. Dit strookt met het historisch beeld dat Nederland in de 18e eeuw vermogensbeheer domineerde boven ondernemen.
De Tael'en zijn met de reformatie protestanten geworden: dopers, leden van de Waalsche Kerk en Hervormd (is destijds gereformeerd). Daniel Cornelisze werd in 1569 verbannen uit Brielle, vanwaar hij al eerder veiligheidshalve was vertrokken. Toen het tij keerde, keerde hij terug.

De Brielse familie Tael / Taal had meerdere over de republiek verspreide contacten. Meest opvallend zijn de familierelaties met de families van der Goes en Mouchon te Delft. De laatste burgemeester Cornelis Tael trouwt ook te Delft, evenals eerder in 1594 Claes Danielsz Tael aldaar trouwde. Meerdere vermeldingen van de naam "Tael" komen in Delft voor, en in nog groter aantal in Rotterdam. Tevens zijn er verbindingen met Amsterdam (Elias Tael, coopman) en Scheveningen. Ook komen sociale en zakelijke contacten met de oude hoofdstad van Holland - Dordrecht - voor.

Hun deelname in de regentenklasse, en het rouleren over de (mn. zuidelijke) Hollandse steden, suggereert een bredere deelname in de macht die de protestanten tijdens de 80-jarige oorlog opbouwden. De verbinding met Delft (woonplaats van Oranje) ondersteunt dit. Akten in het streekarchief Voorne-Putten en Roozenburg tonen tot in de 19e eeuw transacties die hun naam dragen. Alhoewel de handelende partijen dan de weduwe Maria Adriana van der Goes en haar tweede echtgenoot Mouchon, zijn.

Het algemene beeld dat opkomt is er een van een familie die breed actief was in het maatschappelijk en economisch verkeer. De familie Tael bewoog zich over het netwerk van handelssteden dat de basis vormde van Holland. Daarbij niet te vergeten dat vroeger de kern van het graafschap Holland lag in de regio die nu Zuid - Holland heet, tesamen met het noord-westen van de huidige provincie Brabant. Waarschijnlijk is het geen toeval dat de stamvader van de Scheveningse Tael'en als chirurgijn tot de lokale middenklasse behoorde. (Overigens een beroep dat later ook in Brielle binnen de familie werd uitgeoefend.)

Doorgaans wordt Scheveningen gezien als oorsprongsgebied van de Taal'en. Dit valt nog te bezien; de oudste Tael wordt in Brielle aangetroffen. Hetgeen overigens nog geen sluitend bewijs is dat het geslacht oorspronkelijk ook daar vandaan komt. Ook in de Zuidelijke Nederlanden kunnen we Tael'en aantreffen, ter hoogte van Brussel en in west Vlaanderen. Wel zijn er indicaties dat er sprake was van relaties tussen Brielle en Scheveningen, en de Tael'en aldaar.

1. De Jager schrijft in een voetnoot dat "De Rekening der geestelijke goederen over 1601 - 1602 vermeldt Pieter Hendrixse Tael te Schevelingen." (H. de Jager: De Brielsche Vroedschap (Rijswijk, 1904), p. 24.). Deze Pieter was backer aldaar, woonde in de Keizerstraat, en leefde van 1534 tot 8 juni 1602.
2. Eerder schrijft De Jager op pag. 22 : "Eene aantekening van 1607 noemt Adriaen Danielsze Tael 'suyckerbacker', woonende in den Haege." Mogelijk was Adriaen bij voornoemde Pieter in de leer geweest, en heeft na diens dood het vak in Den Haag / Scheveningen voortgezet. Adriaen gaat terug naar Brielle alwaar hij een bakkerszaak koopt en lid van het gilde wordt.

Hoe het ook zei, de Tael'en in Brielle zijn eerder in de tijd te constateren dan elders in de Republiek (Amsterdam, Delft, Rotterdam, 's-Hertogenbosch).
Zie voor dit Brielse nageslacht van: Pier Tael.

Zuidelijke Nederlanden

In de 15e eeuw werden de Nederlanden onder het huis van Bourgondie verenigd. [Een aftakking van het franse koningshuis 'Valois'.] De zuidelijke Nederlanden waren destijds internationaal bezien zeer welvarend. Ook het zwaartepunt van de demografie lag daar. Bij het toenemen van de welvaart in de noordelijke Nederlanden zal er ook migratie in die noordelijke richting zijn geweest. Maar bepaaldelijk verhuisde niet iedere Tael noordwaarts.
In het huidige Belgie zijn vele naamgenoten aan te treffen, met meerdere varianten: T(h)ael - T(h)aels - T(h)aele - T(h)aelen - T(h)aelman. Wonend in en rond Brussel/Kampenhout, Kortrijk, Gent en in de Kempen. Tussen deze naamvarianten is in de via internet toegankelijke documentaties geen verwantschap aangetroffen. De oudst vermelde Tael is 'Judocus van den Tael' geboren te Brussel, op 11-02-1493 ingeschreven aan de universiteit te Leuven.